Sự hỗn loạn có chủ đích.

08-06-2025 08:42

Cà phê & Cuộc sống

Nhưng nếu bạn đã đi làm đủ lâu, có lẽ bạn sẽ nhận ra một bức tranh khác, một "luật chơi" phức tạp hơn đang vận hành đằng sau lớp vỏ hào nhoáng đó.
Một lời cảnh báo nhỏ: Bài viết này phác thảo một thực tế dưới góc nhìn có phần tiêu cực và gai góc. Nó không đại diện cho tất cả các công ty nước ngoài, nhưng lại là mô hình vận hành khá phổ biến ở một số nơi. Nếu bạn đọc và cảm thấy quen thuộc, đừng vội bi quan. Thay vào đó, hãy xem đó là một dấu hiệu cho thấy bạn đã thực sự "trưởng thành" trên con đường sự nghiệp.
Bàn Cờ Quyền Lực Được Dàn Sẵn
Hãy hình dung công ty là một bàn cờ. Nhưng thay vì hai phe đối đầu, đây là một cuộc chiến nhiều bên phức tạp.
Trên đỉnh Olympus là Ban Điều Hành (BOD). Họ là những vị thần được "công ty mẹ" phái xuống, thường là người nước ngoài với một nhiệm vụ duy nhất và tối thượng: kiếm tiền. Họ không quá quan tâm đến văn hóa sở tại, những mối quan hệ phức tạp hay tâm tư của nhân viên. Mục tiêu của họ là con số trên bảng báo cáo tài chính.
Và để cỗ máy kiếm tiền vận hành trơn tru, họ dùng một chiến lược kinh điển: "Chia để trị". Họ không dập tắt các mâu thuẫn giữa cấp dưới. Ngược lại, họ "dọn sân", tạo ra một võ đài hợp pháp để các Trưởng phòng (HOD) - những chiến binh giác đấu - lao vào nhau. Khi các HOD bận rộn đấu đá, đổ lỗi và cạnh tranh, quyền lực của BOD càng được củng cố. Họ là người phán xử cuối cùng, người nắm giữ vận mệnh của tất cả.
Dưới võ đài là các Chiến Binh Giác Đấu - Trưởng Phòng (HOD). Đây là những người quản lý trực tiếp, những chuyên gia trong lĩnh vực của mình. Họ được trao quyền, được hứa hẹn những khoản thưởng kếch xù, và nhiệm vụ của họ là dẫn dắt phòng ban của mình giành chiến thắng.
Nhưng chiến thắng ở đây không chỉ là vượt qua đối thủ ngoài thị trường, mà còn là "thắng" các phòng ban khác. Văn hóa "Silo" (ốc đảo) từ đó mà ra. Phòng Marketing không nói chuyện với phòng Sales, phòng Sản xuất đổ lỗi cho phòng Mua hàng. Sự hợp tác trở thành thứ xa xỉ. Thay vào đó là những cuộc họp căng thẳng, những email đầy mùi "thuốc súng" và những nỗ lực tìm người chịu tội thay vì tìm giải pháp. Công cụ của HOD? Chính là những lời hứa và khoản tiền thưởng mà BOD đã trao cho, để "bóc lột" một cách khéo léo sức lực và trí tuệ của đội ngũ bên dưới.
Và cuối cùng, những Quân Tốt trên bàn cờ - Chính là chúng ta, những nhân viên thông thường.
Chúng ta là người trực tiếp thực thi mọi kế hoạch. Chúng ta bị kẹt ở giữa. Một mặt, chúng ta nhận áp lực từ sếp để hoàn thành KPI. Mặt khác, chúng ta đối mặt với sự bất hợp tác, thậm chí là phá ngang, từ các phòng ban khác.
Chúng ta làm việc trong một môi trường căng thẳng, mệt mỏi vì những cuộc chiến chính trị vô hình. Động lực dần tan biến, vì ta nhận ra nỗ lực của mình có khi chỉ để phục vụ cho ván cờ của sếp. Sự gắn kết bằng không. Ta đi làm với tâm thế của một cái máy, làm cho xong việc, hết giờ thì về. Những người giỏi và có lựa chọn sẽ rời đi. Những người ở lại, có thể vì gánh nặng cơm áo, dần trở nên thụ động, mất đi lửa nghề và "sống chung với lũ".
Tại Sao Lại Như Vậy?
Mô hình này không phải là sự thất bại trong quản lý, mà là một thiết kế có chủ đích. Nó bắt nguồn từ mục tiêu tài chính ngắn hạn của công ty mẹ, từ cơ chế lương thưởng chỉ tập trung vào thành tích cá nhân, và từ khoảng cách văn hóa khiến những nhà quản lý ngoại quốc áp đặt một mô hình cạnh tranh khốc liệt vào một môi trường có những đặc thù riêng.
Nếu Bạn Nhận Ra, Chúc Mừng Bạn Đã "Lớn"
Nếu đọc đến đây và bạn thấy hình bóng công ty mình trong đó, có thể bạn sẽ thấy chán nản. Nhưng hãy nhìn theo một cách khác.
Việc bạn nhận ra và hiểu được những động lực ngầm này chính là bằng chứng rõ ràng nhất cho sự trưởng thành trong sự nghiệp của bạn.
* Bạn không còn là một nhân viên ngây thơ, chỉ biết cắm cúi làm việc và tin vào những giá trị được rao giảng sáo rỗng.
* Bạn đã học được cách nhìn xuyên qua bề mặt, để thấy được cấu trúc quyền lực, những động cơ thực sự và "luật chơi" không được viết trong bất kỳ cuốn sổ tay nhân viên nào.
* Bạn đã phát triển một trí tuệ cảm xúc và sự nhạy bén chính trị để tồn tại và điều hướng trong một môi trường phức tạp.
Nhận ra được "ma trận" này không phải để bạn trở nên yếm thế, mà là để bạn có thể đưa ra những lựa chọn thông minh hơn. Bạn có thể chọn cách "chơi game" một cách chiến lược để bảo vệ bản thân và phát triển. Hoặc, bạn có đủ nhận thức để quyết định rằng sân chơi này không dành cho mình và tìm kiếm một môi trường khác lành mạnh, phù hợp hơn.
Hiểu được vấn đề luôn là bước đầu tiên để giải quyết nó. Và việc bạn hiểu được nó, đã đặt bạn vào một vị thế mạnh mẽ hơn rất nhiều. Chúc mừng, bạn đã thực sự "lớn" rồi đấy.

Chuỗi bài viết:

Chuyện đời sau ly cà phê

Quản trị Cà phê đá

Với đam mê lập trình và say mê khám phá văn hóa cà phê độc đáo, Anh ấp ủ mong muốn kết nối cộng đồng yêu cà phê thông qua một nền tảng chia sẻ thông tin. Từ đó, Cà Phê Đá .VN ra đời, mang theo tâm huyết của người sáng lập, góp phần lan tỏa những giá trị tinh túy và nét đẹp muôn màu của văn hóa cà phê Việt Nam (31/12/2024)

Bài viết